Chcesz mieć krzepę wikinga? Wiemy, jak trenowali twardziele średniowiecza

W kulturze masowej utrwalił się konkretny obraz wikinga. Chłop rosły niczym dąb i silny jak niedźwiedź. Zabijaka w hełmie (z rogami, a jakże), który sieje postrach wszędzie tam, gdzie tylko się pojawi.

O ile same hełmy z rogami włożono już między bajki i wśród miłośników historii budzą one co najwyżej uśmiechy politowania, to sprawa skandynawskiej tężyzny nie wymaga podobnej, radykalnej weryfikacji. Wojownicy z zimnej północy faktycznie troszczyli się o swoje ciała. Od tego częstokroć zależały ich szanse na przeżycie.

Mistrzowie miecza i łuku##

Jaka była podstawowa aktywność fizyczna? Ćwiczenia, ćwiczenia i jeszcze raz ćwiczenia. Tyle że nie na macie do jogi, ale w używaniu broni.

Doskonalono walkę na miecze i topory, ale także rzucanie oszczepem oraz strzelanie z łuku. Tak, łucznictwo to nie żadna pomyłka! Wikingowie byli doskonałymi strzelcami, choć dzisiaj kojarzymy ich raczej z ciężką bronią białą. Jak wyjaśnia w swej książce „Historia sportu” profesor Wojciech Lipoński:

Wojownik musiał również doskonale jeździć konno. Mimo że wikingowie preferowali walkę pieszo, to wykorzystywali wierzchowce do szybkiego przemieszczania, do uwożenia łupów, a zwłaszcza do docierania na przystań, gdzie czekały na nich łodzie.

Konie służyły też do specyficznej rozrywki zwanej hestathing (hestaþing). Polegała ona na szczuciu na siebie specjalnie wytresowanych zwierząt walczących kopytami, a nawet gryzących się wzajemnie.

Wiking musi umieć pływać##

Wikingowie byli jednak przede wszystkim doskonałymi żeglarzami. To przecież właśnie oni jako pierwsi Europejczycy dotarli do brzegów Ameryki Północnej. Jednakże nawet dla świetnego marynarza pływanie po morzach i oceanach zawsze wiązało się z ogromnym ryzykiem. Sztorm lub silny wiatr mogły zatopić okręt lub zdmuchnąć z pokładu nieostrożnego śmiałka. Dlatego też wikingowie przykładali ogromną wagę do szlifowania umiejętności pływackich.

Jak pisze Kirsten Wolf w książce "Daily Life of the Vikings", pływania uczyły się również kobiety, chociaż ich ćwiczenia nie uwzględniały elementu rywalizacji, który występował w przypadku mężczyzn. Ci konkurowali głównie w pływaniu długodystansowym, nurkowaniu oraz w czymś, co można by nazwać podtapianiem, gdzie dwóch wojowników usiłowało wciągnąć się nawzajem pod wodę. Niby niebezpieczne, ale mogło w przyszłości uratować życie.

Reminiscencję tego sportowego ducha możemy znaleźć na przykład w cytowanej przez prof. Lipońskiego sadze o synach Magnusa I Dobrego. Jest tam fragment, gdzie Sigurd – brat króla Eysteina – przechwalał się: „Pamiętasz, że gdy pływaliśmy razem, mogłem cię wciągać pod wodę, ilekroć miałem na to ochotę?”. Monarcha z kolei przypominał bratu, że pływał na taką samą odległość jak on i nurkował równie głęboko.

Z morzem wiąże się jeszcze jeden – bardzo oryginalny – sport wikingów. Chodzi o skakanie po wiosłach. Rywalizacja odbywała się nota bene w czasie, gdy załoga z całych sił pociągała za drewniane rudle! Mistrzem w tego typu wyczynach akrobatycznych miał być król Olaf Tryggvason. Parał się on ponadto wspinaczką górską, którą uprawiało wielu wikingów.

Wikingowie na nartach##

Każdy mieszkaniec śnieżnej północy musiał również doskonale jeździć na nartach. Rzecz jasna płozy służyły wtedy głównie jako środek przemieszania się na duże odległości, aczkolwiek doceniano też ich wpływ na poprawę tężyzny fizycznej.

Dowodzi tego chociażby dialog cytowanych już Sigurda i Eysteina, gdzie drugi z mężczyzn ganił brata, mówiąc: „Biegałem na nartach tak, że nikt nie zdołał mnie prześcignąć, a ty nie potrafiłeś tego lepiej niż wół”. O tym, jak ważne były umiejętności narciarskie, możemy przekonać się, czytając „Historię sportu”. Profesor Lipoński pisze:

Zapaśnicy na medal##

Kolejnym sportem, który ćwiczył tężyznę fizyczną oraz przydawał się w trakcie wypraw łupieżczych, były zapasy. Stały się one do tego stopnia popularne, że wikingowie rozróżniali kilka ich odmian. Najstarsza i zarazem najprostsza z nich nosiła nazwę buxnatök.

Do rozstrzygania sporów sąsiedzkich służyła z kolei hryggspenna. Pozostałe typy zapasów określano mianem fang. Słowo to oznaczało w języku ówczesnej Islandii „walkę między dwoma przeciwnikami”.

Bój mógł być toczony na poważnie lub po prostu dla zabawy. W pierwszym przypadku był to illskufang, gdzie walczący dążyli do zadania sobie bólu, okaleczenia przeciwnika, a nawet do jego zgładzenia.

Zdecydowanie częściej praktykowano jednak leikfang. Wtedy zapaśnicy usiłowali przewrócić oponenta, wykorzystując do tego wystające elementy ubioru. Z czasem starano się urozmaicić walkę, dokładając do stroju kolejne rzemienne pasy. Tak narodziła się glíma – narodowy sport Islandczyków.

Inną niezwykle popularną zabawą, tym razem bezkrwawą, było przeciąganie skóry, skinndráttur. Nazwa trudna do wymówienia, ale zasady - dziecinnie proste. Dwaj przeciwnicy siedzący naprzeciw siebie na ziemi wyrywali sobie z rąk dużą skórę zwierzęcą i, zapierając się stopami, starali się przeciągnąć przeciwnika na swoją stronę.

Co tu więcej mówić? Wikingowie nie znosili bezczynności. Sport towarzyszył im na co dzień i od święta. Nic dziwnego, że przy takiej dawce ruchu byli postrachem kontynentu…

Rafał Kuzak
Historyk, specjalista od dziejów przedwojennej Polski, mitów i przekłamań. Współautor książki „Wielka Księga Armii Krajowej”. Zastępca redaktora naczelnego WielkiejHISTORII. Zajmuje się również fotoedycją książek historycznych, przygotowywaniem indeksów i weryfikacją merytoryczną publikacji.

Zainteresował Cię ten tekst? Na łamach portalu WielkaHistoria.pl przeczytasz również o tym, dlaczego w Polsce pierwszych Piastów tak rzadko używano mieczy.

Autor tekstu: Kamil Janicki
Historyk i pisarz. Autor książek takich jak "Damy polskiego imperium", "Epoka hipokryzji", "Epoka milczenia" czy "Damy złotego wieku". A od niedawna także redaktor naczelny WielkiejHISTORII.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl.