Nie wiemy tego na pewno, ale większość dowodów wskazuje na Półwysep Iberyjski, który obejmuje tereny dzisiejszej Hiszpanii i Portugalii. Ten region różni się od innych części Europy.
Neandertalczycy stworzyli pewne rodzaje narzędzi, nazwane "musteryjskimi". Wynaleziono je 160 tys. lat temu i zniknęły w większości Europy 40 tys. lat temu - prawdopodobnie wtedy, kiedy ich neandertalscy twórcy.
Archeolodzy znaleźli jednak narzędzia mustierskie w południowej Iberii, które zostały wykonane po tym czasie. Te przedmioty mogą być dowodem na to, że neandertalczycy trzymali się tego regionu, prawdopodobnie szukając schronienia przed zmianami klimatycznymi wpływającymi na inne części Europy.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Aby jednak pokazać, że neandertalczycy żyli w miejscu, w którym znaleziono takie narzędzia, archeolodzy potrzebują idealnie nienaruszonych, niezanieczyszczonych warstw, w których znajdą materiały wyraźnie związane z działalnością neandertalczyków — takie jak kości ze śladami nacięć, narzędzia z kości i węgiel drzewny, który został celowo spalony.
Tu sprawy się komplikują — zwłaszcza że wiele stanowisk neandertalskich (stanowisk archeologicznych z odkryciami dotyczącymi neandertalczyków - przyp. red.) zostało wykopanych lub datowanych, zanim ludzie dowiedzieli się, jak uniknąć zanieczyszczenia starożytnych próbek.
Spór o daty
Przez wiele lat Gibraltar, terytorium brytyjskie na południowym krańcu Półwyspu Iberyjskiego, uważano za ostatnie miejsce pobytu neandertalczyków. Brytyjska marynarka wojenna po raz pierwszy zidentyfikowała czaszkę neandertalczyka w Forbes' Quarry Cave w 1848 roku, a wykopaliska w Gorham's Cave rozpoczęły się na początku lat 90. XX wieku. Znaleziono tam dziesiątki artefaktów mustierskich i palenisko z węglem drzewnym.
Zoolog Clive Finlayson i jego współpracownicy w artykule w magazynie "Nature" z 2006 r. twierdzili, że znaleźli próbki z okresu między 28 tys. pne a 22 tys. lat pne, czyli tysiące lat po tym, jak uważano, że neandertalczycy już wymarli.
W badaniu z 2014 r. opublikowanym w czasopiśmie Nature, archeolog Tom Higham i jego współpracownicy oznajmili, że neandertalczycy nie przetrwali do lat późniejszych, jak ok. 39 tys. do 37 tys. pne.
Jednym z kandydatów na ostatnie stanowisko neandertalczyków jest Cueva Antón, jaskinia w południowo-wschodniej Hiszpanii, którą wykopał archeolog João Zilhão. W badaniu z 2021 r. opublikowanym w czasopiśmie Quaternary Science Reviews Zilhão przedstawił ustalenia, które datowały węgiel drzewny na tym stanowisku na 36 600 lat temu.
Higham ma jednak inną teorię. Jego zdaniem neandertalczycy się zasymilowali ze współczesnymi ludźmi i nie wyginęli w żaden odrębny sposób. A to oznacza, że możemy się nigdy nie dowiedzieć, gdzie i kiedy żyli ostatni neandertalczycy.
