W czwartek szef polskiego MSZ, Radosław Sikorski, w rozmowie z Polskim Radiem odniósł się do kwestii ekshumacji polskich ofiar zbrodni wołyńskiej, sygnalizując, że strona ukraińska może być gotowa do podjęcia działań w tej sprawie. Sikorski przypomniał o najnowszym komunikacie ukraińskiego Instytutu Pamięci Narodowej (IPN), który zapowiedział, że w 2025 roku planowane są poszukiwania szczątków ofiar w obwodzie rówieńskim.
Po owocach ich poznamy – podkreślił szef polskiej dyplomacji, zaznaczając, że liczy na konkretne efekty.
Wieloletnie starania polskich władz o godny pochówek ofiar
Problem ekshumacji ofiar OUN-UPA to temat, który od kilku lat stanowi punkt sporny między Warszawą a Kijowem. Polska strona, w tym Instytut Pamięci Narodowej, domaga się możliwości przeprowadzenia poszukiwań i pochówku ofiar zbrodni wołyńskiej, by zapewnić im godny pochówek.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Jak zaznaczył Sikorski, w Polsce panuje w tej kwestii jednomyślność – zabiegają o to zarówno prezydent Andrzej Duda, marszałek Sejmu Szymon Hołownia, jak i wicepremier oraz szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz.
Są zapewnienia, że sprawa ekshumacji zostanie załatwiona
Podczas rozmowy w Programie Trzecim Polskiego Radia, Sikorski odniósł się również do wcześniejszych rozmów z prezydentem Ukrainy, Wołodymyrem Zełenskim, które odbyły się we wrześniu. Szef polskiego MSZ uzyskał wówczas zapewnienia, że sprawa ekshumacji zostanie załatwiona.
Chcemy to zrobić nie po to, by dokuczyć Ukrainie, ale by polsko-ukraińskie pojednanie, przyjaźń i sojusz mogły rozwijać się bez tej drażliwej kwestii – wyjaśnił.
Dziennikarze zapytali Sikorskiego także o ewentualne spory wokół tej sprawy. Minister przyznał, że potrafi stawiać sprawy stanowczo, lecz dodał, że liczy na dialog i współpracę z Ukrainą. Na pytanie, czy zgadza się z wicepremierem Kosiniakiem-Kamyszem, że bez rozwiązania kwestii ekshumacji Polska nie wyrazi zgody na przystąpienie Ukrainy do Unii Europejskiej, Sikorski odpowiedział dyplomatycznie:
Przekonuję stronę ukraińską, że lepiej to załatwić, zanim dojdziemy do tak drastycznych wyborów.
Zakaz ekshumacji źródłem wieloletnich napięć między Polską a Ukrainą
Spór o ekshumacje trwa od wiosny 2017 roku, kiedy to ukraiński IPN nałożył zakaz poszukiwań i ekshumacji polskich ofiar na terytorium Ukrainy. Był to odwet za demontaż pomnika UPA w Hruszowicach. Polski Instytut Pamięci Narodowej poinformował, że nadal oczekuje na pozytywne rozpatrzenie swoich wniosków dotyczących przeprowadzenia prac ekshumacyjnych.
W odpowiedzi na te działania, ukraiński IPN przypomniał, że od 2019 roku strona ukraińska kilkakrotnie udzieliła zgody na prowadzenie badań w polskich miejscach pamięci, jednak prośba Ukrainy o przywrócenie tablicy pamiątkowej żołnierzy UPA na górze Monastyr nie została spełniona.
Historia zbrodni wołyńskiej, której ofiarą padło około 100 tysięcy Polaków, wciąż dzieli Polskę i Ukrainę. Dla strony polskiej były to masowe, zorganizowane zbrodnie ludobójstwa, natomiast wielu Ukraińców postrzega działania OUN i UPA jako element antysowieckiego oporu, marginalizując ich antypolskie aspekty. Konflikt ten wciąż komplikuje wzajemne relacje, ale jak podkreśla Sikorski, dialog i współpraca są kluczem do przezwyciężenia tych trudności.
