Potrzeba rozwoju wysokiej jakości usług medycznych, przy równoczesnym wzroście kosztów oraz pogłębiającym się niedoborze kadr, wymusza poszukiwanie rozwiązań innowacyjnych. Działania te powinny być ukierunkowane na skrócenie czasu poszczególnych procedur, optymalizację procesów i możliwie maksymalną automatyzację zadań towarzyszących, jak czynności administracyjne, organizacyjne czy sprawozdawcze.
Taka automatyzacja pozwoli przekierować energię, czas i zasoby na właściwą opiekę nad pacjentem, a od strony zarządczej wspomoże organizację pracy jednostek medycznych, ujednolici procedury, ułatwi raportowanie, a zatem i nadzór nad posiadanymi zasobami: sprzętowymi, leczniczymi, kadrowymi czy finansowymi.
Trudno wyobrazić sobie bardziej ważkie i wymagające ciągłego usprawniania obszary działania niż nasze zdrowie i bezpieczeństwo oraz dynamicznie rozwijające się możliwości ich wsparcia technologicznego. Pierwsze jest naszym obowiązkiem, drugie niepowtarzalną szansą. Niepowtarzalną, bo zaniedbania w procesie transformacji technologicznej powiększać będą różnice, dzielić społeczeństwa i narażać je na straty materialne i pozamaterialne, na które nie mogą się zgodzić funkcjonujące odpowiedzialnie instytucje publiczne.
Działania systemowe
Jak przeprowadzić taką transformację? Angażując wszystkie środowiska: sektor badawczo-rozwojowy, podmioty wyspecjalizowane w tworzeniu i wdrażaniu cyfrowych rozwiązań wspierających środowisko medyczne oraz personel administracyjny jednostek medycznych, instytucje zarządzające szpitalami, czy wreszcie władzę szczebla krajowego, regionalnego i lokalnego.
Tak też się dzieje na Mazowszu. Województwo Mazowieckie w partnerstwie z ponad dwudziestoma jednostkami medycznymi w regionie prowadzi szereg działań wspierających rozwój sektora opieki zdrowotnej. Jednym z takich działań jest prowadzony od kilku lat projekt "E-zdrowie dla Mazowsza 2" współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020. W projekcie przeanalizowano i opracowano nowoczesne modele zarządzania dokumentacją oraz narzędzia cyfrowe ułatwiające funkcjonowanie jednostkom medycznym, ich pracownikom oraz pacjentom.
Kierunki i możliwości rozwoju
Projekt "E-zdrowie dla Mazowsza 2" pozwolił na otwarcie myślenia o systemach zarządzania w nowoczesny sposób. Pokazał, że funkcjonujące od lat standardy można udoskonalać, aby nadążały za zmieniającymi się potrzebami i realiami życia. Aby otworzyły się na nowe technologie, automatyzację, elastyczne narzędzia zarządzania i komunikacji. Projekty takie jak ten samorządowy analizują, udoskonalają i wdrażają rozwiązania chociażby dotyczące digitalizacji systemów obiegu korespondencji i budowy platform wymiany danych. Dokumenty w postaci cyfrowej są trwalsze, czytelniejsze niż pismo odręczne, usystematyzowane we właściwych katalogach czy zbiorach. Wyeliminowane zostaje ryzyko, że się gdzieś zapodzieją, zachlapią czy zostaną zdublowane lub złożone w kilku wykluczających się wersjach. Rozwiązania cyfrowej dokumentacji pozwalają na zaoszczędzenie przestrzeni w szpitalach, a zebrane w pakiecie dane uzyskać można z dowolnego stanowiska komputerowego, bez transportu akt, zaglądania do ciemnych piwnic archiwum, bez czekania na transport dokumentów.
Komfort personelu medycznego
Dzięki inicjatywom takim jak projekt "E-zdrowie dla Mazowsza 2" Województwo Mazowieckie rozwija rozwiązania dedykowane jednostkom medycznym, w tym Platformę regionalną e-zdrowie i cyfrowe archiwum długoterminowe. Umożliwiają one przekazywanie zleceń pomiędzy placówkami medycznymi i specjalistami np. w zakresie opisu badań obrazowych. Inna jednostka może prowadzić leczenie pacjenta, a inna wspierać to leczenie przez konsultacje i specjalistyczne usługi medyczne, których wyniki niezwłocznie trafiają do placówki prowadzącej. Archiwum długoterminowe przechowuje dokumentację medyczną pacjentów w postaci cyfrowej, która, w odróżnieniu od dokumentacji papierowej, nie angażuje coraz większych powierzchni lokalowych, jest trwalsza i odporna na uszkodzenia mechaniczne, zapewnia czytelność istotnych treści. System elektronicznego zarządzania dokumentacją (EZD) zapewnia zintegrowaną obsługę korespondencji przychodzącej, wychodzącej i wewnętrznej oraz jej obiegu, a także monitorowanie terminów realizacji spraw i zadań.
A co z pacjentem?
- Kompletność danych medycznych w procedurze diagnozowania i leczenia;
- Bezpieczeństwo pacjenta i jego danych;
- Uwolnienie czasu lekarza i pacjenta.
Być może my jako pacjenci nie odczuwamy bezpośrednio zalet cyfryzacji wymienionych wcześniej narzędzi zarządzania dokumentacją szpitalną. Odciążenie pracowników medycznych i administracyjnych szpitali to jednak oczywista korzyść dla pacjenta, któremu można poświęcić znacznie więcej czasu, należytą uwagę i zapewnić czytelność i integralność zgromadzonych o jego stanie zdrowia dokumentów. Czas zaoszczędzony na zadaniach administracyjnych lekarz może spożytkować na wykonywanie badań i udzielanie konsultacji medycznych. Otrzymuje on usystematyzowany pakiet danych o pacjencie w wersji elektronicznej. Może go analizować i dokonywać konsultacji z innymi specjalistami w sposób sprawny, szybki, nie wymagający transportu akt czy wysyłki pocztowej.
Lecz na tym nie koniec. Projekt "E-zdrowie dla Mazowsza 2" pozwolił na analizę możliwości wdrożenia także innych produktów, tym razem dedykowanych szczególnie potrzebom i komfortowi pacjenta. Proponowane rozwiązania zwiększyć mogą dostępność usług medycznych, podnieść transparentność procesów rejestracji, a jednocześnie zapewnić wzrost bezpieczeństwa pacjenta. Tak, bezpieczeństwa, ponieważ cyfrowy obieg dokumentacji szpitalnej zapewnia trwałość, dostępność i kompletność danych o pacjencie, zwiększa ochronę danych wrażliwych i wspiera system precyzyjnej diagnostyki oraz procedury leczenia.
Rozwiązania dla pacjenta
Projekt "E-zdrowie dla Mazowsza 2" przygotował podstawy usługi Chatbota, czyli zautomatyzowanego programu konwersującego udzielającego odpowiedzi na pytania rozmówców. Założeniem tego narzędzia jest ułatwienie wstępnej komunikacji z pacjentem.
W sferze teoretycznych możliwości chatboty z rozbudowanymi algorytmami sztucznej inteligencji mogłyby w przyszłości np. sugerować występowanie charakterystycznych objawów pewnych grup schorzeń jedynie na podstawie prowadzonej z pacjentem rozmowy, identyfikując zaburzenia wypowiedzi, problemy z logicznym udzielaniem odpowiedzi, drżeniem lub zanikiem głosu itp. To oczywiście nie byłaby jakakolwiek diagnoza lekarska, a jedynie sugestia w zakresie stanu zdrowia i propozycja kontaktu z właściwym specjalistą, a także próba uzupełnienia danych o niepokojących objawach. Taki zakres pomocy pacjentowi choć nie oznacza faktycznej pomocy medycznej, znacznie może skrócić proces diagnozy lekarskiej, ograniczyć ryzyko straty czasu pacjenta na wizyty u niewłaściwych specjalistów, czy wreszcie minimalizować zjawisko bagatelizowania sygnałów wysyłanych przez organizm. Chatbot byłby zdolny obsłużyć setki i tysiące osób jednocześnie, bez wyczekiwania na połączenie z wolnym konsultantem. Światowe badania są mocno zaawansowane w tej dziedzinie rozwoju sztucznej inteligencji, ale na sprawdzone modele i algorytmy na Mazowszu musimy jeszcze poczekać.
Jednym z istotnych ułatwień zaimplementowanych w projekcie "E-zdrowie dla Mazowsza 2" jest umożliwienie jednostkom medycznym wprowadzenia systemu tzw. Podpisu biometrycznego. Usprawnia on proces udzielania zgód przez pacjenta przy rejestracji szpitalnej. Umożliwia także skrócenie czasu podpisywania cyfrowych formularzy przez większą liczbę osób.
W praktyce pacjent lub inna osoba, której podpis jest wymagany pod dokumentem, składa go na ekranie tabletu lub za pomocą e-długopisu, przechowującego w swej pamięci nanoszone dane. Informacja trafia błyskawicznie do systemu. Może z niego być udostępniana lub przekazywana do właściwych osób i komórek organizacyjnych za pomocą prostych komend w programie komputerowym. Szybko, łatwo, bez wyczekiwania w kolejce lub przy okienku recepcji.
O jakiej skali udogodnienia mówimy? Nie są to pojedyncze sztuki. Wdrożenie systemu do podpisu biometrycznego w samorządowym projekcie "E-zdrowie dla Mazowsza 2" przeprowadzono już w 14 placówkach medycznych. Dostarczono łącznie 2281 sztuk przystosowanego do tej usługi sprzętu (1517 długopisów, 526 ekranów klienta, 238 tabletów).
Czy są plany na przyszłość? Naturalnie, że są. Rozwój, popularyzacja i utrzymanie proponowanych rozwiązań są jednymi z działań koniecznych. Podejmowane będą także kolejne projekty z obszaru zdrowia publicznego, tak aby wciąż wychodzić naprzeciw rosnącym potrzebom i możliwościom.
Autor: Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie
