W jaki więc sposób uzupełniać witaminę D i kiedy dochodzi do jej przedawkowania? Jakie objawy mogą sugerować nadmierny jej poziom w organizmie?
Czym jest witamina D i jak ją uzupełniać
Pod określeniem witamina D kryje się nazwa dwóch związków – ergokalcyferol, czyli witamina D2 (wytwarzana przez rośliny i grzyby) i cholekacyferol, inaczej witamina D3 (wytwarzana przez organizmy zwierzęce), które w tej postaci nie wykazują działania biologicznego.
Dopiero w wyniku przemian metabolicznych powstają aktywne metabolity witaminy D o nazwie 1,25(OH)2D2 i 1,25(OH)2D3. W celach diagnostycznych pod kątem badania poziomu witaminy D w organizmie analizuje się związek o nazwie kalcydiol (25(OH)D).
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Podstawowym działaniem mającym na celu uzupełniać witaminę D w organizmie jest jej synteza skórna. Aby przebiegała ona w efektywny sposób, należy wystawić ok. 15% skóry (np. przedramiona lub nogi) na działanie promieni słonecznych. Synteza ta zachodzi najlepiej w okresie od maja do września w godzinach od 10:00 do 15:00.
Niestety szerokość geograficzna Polski uniemożliwia skórne wytwarzanie tej witaminy w pozostałych miesiącach roku. Dodatkowo w powyższych godzinach nie każdy ma możliwość wyjścia na zewnątrz m.in. ze względu na przebywanie w tym czasie w szkole lub pracy. Wobec tego witaminę D należy uzupełniać głównie poprzez suplementację.
Witamina D jest obecna w niektórych produktach spożywczych takich jak np. ryby, grzyby, nabiał czy jaja. Jednakże jej stężenie w tych pokarmach jest zbyt niskie i nie pokrywa dziennego zapotrzebowania na tę witaminę.
Jakie jest zapotrzebowanie na witaminę D
Na początku 2023 roku polscy naukowcy na łamach czasopisma naukowego Nutrients opublikowali nowe wytyczne dotyczące przyjmowania witaminy D. Według nich podstawą pozyskiwania tej witaminy jest ekspozycja na promieniowanie słoneczne, w okresie umożliwiającym skórną syntezę (z wyjątkiem dzieci do lat 3).
Wiadomo już, że nie zawsze jest to możliwe. W związku z tym zaproponowali oni schemat suplementacyjny dla różnych grup wiekowych. Przedstawia się on następująco:
- 0-6 miesięcy – 400 IU/dzień
- 6-12 miesięcy – 400-600 IU/dzień;
- 1-3 lat – 600 IU/dzień;
- 4-10 lat – 600-1000 IU/dzień;
- 11-18 lat – 1000-2000 IU/dzień;
- 19-65 lat – 1000-2000 IU/dzień;
- >65-75 lat – 1000-2000 IU/dzień;
- 75 lat i więcej – 2000-4000 IU/dzień;
- Ciąża i laktacja – 2000 IU/dzień;
- Osoby z otyłością – podwójna dawka w odniesieniu do swojej grupy wiekowej.
Witamina D i jej wpływ na organizm
Podstawową rolą witaminy D jest wspieranie mineralizacji kości i zębów. Jednakże z roku na rok pojawiają się coraz to nowsze doniesienia opisujące jej pozytywny wpływ na nasze zdrowie. Oto inne znane funkcje witaminy D:
- poprawia odporność;
- zapobiega wystąpieniu osteoporozy;
- reguluje poziom ciśnienia tętniczego krwi;
- wspiera funkcjonowanie układu nerwowego;
- wpływa na utrzymanie prawidłowej glikemii organizmu;
- chroni przed wystąpieniem chorób o podłożu neurodegeneracyjnym i chorób psychiatrycznych;
- zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów i chorób autoimmunologicznych.
Co wywołuje nadmiar witaminy D w organizmie
Nadmiar witaminy D w organizmie obserwowany jest tylko w przypadku przyjmowania zbyt wysokich jej dawek pochodzących z suplementów diety lub leków. Nie ma możliwości przedawkowania witaminy D ze źródeł pokarmowych ani na skutek nadmiernego opalania.
Organizm podczas długotrwałej ekspozycji na promieniowanie UV uruchamia mechanizmy obronne uniemożliwiające wytwarzanie i kumulację witaminy D w za dużych ilościach. W następstwie tych procesów powstają głównie nieaktywne metabolity witaminy D.
Witamina D – objawy i skutki nadmiaru
Do przedawkowania witaminy D dochodzi w przypadku długotrwałego przyjmowania bardzo wysokich ilości tej witaminy, kilkakrotnie przewyższających zalecaną dzienną dawkę do spożycia. Na szczęście nie jest to częste zjawisko, lecz należy pamiętać, iż wiąże się ono z wieloma poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Do objawów sugerujących nadmiar witaminy D zaliczyć należy:
- osłabienie;
- bóle kostne;
- częstomocz;
- bóle brzucha;
- zaparcia i biegunki;
- nudności i wymioty;
- zaburzenia apetytu;
- wzmożona potliwość;
- nadmierne pragnienie;
- pogorszone samopoczucie;
- zaburzenia neurologiczne np. dezorientacja i otępienie
Nadmiar witaminy D może być toksyczny dla organizmu, czego konsekwencjami są m.in.:
- kamica nerkowa;
- osłabienie pracy mięśni;
- zmniejszenie gęstości kości;
- zaburzenia pracy nerek, trzustki i serca;
- kumulacja wapnia w tkankach organizmu;
- hiperkalcemia (nadmiar wapnia w organizmie).
Jak uregulować poziom witaminy D w organizmie
W momencie stwierdzenia zbyt wysokiego poziomu witaminy D w organizmie przede wszystkim należy zmniejszyć lub całkowicie odstawić wszelkie suplementy i leki zawierające ten składnik.
Ponieważ nadmiar witaminy D może być niebezpieczny dla zdrowia, warto, aby cały proces stabilizowania jej poziomu w organizmie przebiegał pod okiem lekarza. W niektórych przypadkach konieczne będzie wprowadzenie odpowiedniej farmakoterapii.
Wiadomo już, że zarówno niedobór, jak i nadmiar witaminy D może być przyczyną wystąpienia wielu zaburzeń i nieprawidłowości w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu. Dlatego tak ważne jest, aby przyjmować ją według ustalonych zaleceń. Zalecenia te natomiast wydawane są na podstawie wieloletnich badań, a czuwają nad nimi rzetelne instytucje medyczne.
Bibliografia
- Grafka A. i wsp.: Rola witaminy D w organizmie, Diagn Lab. 2019; 55(1): 55-60.
- Kmieć P., Sworczak K.: Korzyści i zagrożenia wynikające z suplementacji witaminą D, Forum Medycyny Rodzinnej 2017, tom 11, nr 1, 38–46.
- Płudowski P. i wsp.: Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland, Nutrients. 2023 Jan 30;15(3):695.
- Olędzka R.: Witamina D w świetle badań ostatnich lat, Bromat. Chem. Toksykol. – XLVI, 2013, 2, str. 121 – 131.
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
