Zaparcia to problem, który może występować nawet u 38% kobiet w ciąży . To dolegliwość tak powszechna, jak uciążliwa. Aby skutecznie ją leczyć, należy zarówno zmodyfikować swoje niektóre zachowania, dostosować dietę do potrzeb i chwilowych niedyspozycji organizmu, jak i – w razie braku skuteczności takiej terapii – zastosować odpowiednie, bezpieczne dla ciężarnych, leczenie.
Zaparcia w ciąży – skąd się biorą?
Dlaczego tak wiele kobiet w ciąży cierpi na zaparcia? Przyczyny tego problemu są wielorakie:
- upośledzenie perystaltyki jelit związane ze zmianami hormonalnymi takimi jak podniesienie się poziomu progesteronu – progesteron rozluźnia mięśnie, przez co m.in. spowalnia pasaż jelitowy,
- zmniejszona aktywność fizyczna u wielu kobiet w ciąży,
- mechaniczny ucisk powiększającej się macicy na inne narządy, w tym jelita,
- zwiększona resorpcja wody w jelitach,
- przyjmowane suplementy działające zapierająco (np. suplementy żelaza),
- niewłaściwa dieta ciężarnej.
O zaparciu mówimy jeśli występuje wzmożone parcie na stolec bez następującej defekacji lub z pojawieniem się twardego, zagęszczonego stolca, pojawia się uczucie niepełnego wypróżnienia się i/lub występują mniej niż 3 wypróżnienia tygodniowo. Jednorazowa niemożność defekacji przez 2-3 dni nie jest powodem do niepokoju i szukania pomocy lekarskiej. Poza samą niemożnością oddania stolca zaparcia u kobiet w ciąży objawiają się także nieprzyjemnym uczuciem niepełnego wypróżnienia oraz dolegliwościami bólowymi . Nie należy tego bagatelizować – nie tylko wpływa to na ogólną kondycję organizmu, lecz także przyczynia się do powstawania hemoroidów – żylaków odbytu.
Zaparcia pojawiają się częściej u tych ciężarnych, które już przed zajściem w ciążę miały problemy z wypróżnianiem się. U niektórych kobiet problem utrzymuje się jeszcze po porodzie.
Zaparcia w ciąży – co pomaga?
Zaleca się, aby pojawiające się zaparcia czy po prostu zaburzenia częstotliwości oddawania stolca regulować odpowiednią dietą, nie środkami przeczyszczającymi. Jak dostosować dietę do „spowolnionych” jelit?
1. Zwiększ spożycie błonnika pokarmowego – do jego źródeł należą na przykład surowe warzywa (marchew, sałaty, kapusta), jabłka ze skórką, kasze (gryczana, pęczak), pieczywo i makarony razowe, otręby (2–6 łyżek dodanych do posiłku), płatki owsiane, żytnie, suszone owoce (śliwki, morele, rodzynki – ok. 30 g dziennie), pestki dyni i słonecznika; perystaltykę jelit dobrze regulują także jogurt naturalny, kefir, maślanka.
2. Pij więcej wody (przynajmniej 2–2,5 litra dziennie) – niewystarczające nawodnienie to również przyczyna zaparć, a dzięki wysokiej podaży wody produkty spożywcze bogate w błonnik, takie jak suszone owoce czy otręby, będą pomagały pozbyć się stolca z jelit, który nie będzie zalegać w jelitach, wywołując ból brzucha lub wzdęcia.
3. Zrezygnuj z pokarmów o właściwościach zapierających, takich jak białe pieczywo i inne produkty z białej mąki, biały ryż, żywność wysoko przetworzona. Ogranicz również spożycie cukru, czekolady i kakao.
Oprócz dbałości o dietę, która wspomoże walkę z problemem zaparć, należy pamiętać o codziennej aktywności fizycznej. Ruch pobudza jelita do pracy, wpływa też pozytywnie na cały organizm i samopoczucie. Kobiety w ciąży zachęca się coraz częściej chociażby do regularnych ćwiczeń aerobowych, spacerów (2–5 km dziennie), biegania (pół godziny dziennie), pływania (co drugi dzień).
Jak sobie radzić z zaparciami w ciąży – ciężarna w aptece
Jeśli same zmiany w diecie nie przynoszą rezultatów, trzeba udać się po środki, które wspomogą walkę z zaparciami. Leczenie zaparć w ciąży przysparza jednak nieco problemów – nie wszystkie środki, które zwykle zaleca się w takich przypadkach, mogą być przyjmowane przez kobiety w ciąży. Preparaty przeczyszczające, które działają drażniąco na receptory przewodu pokarmowego, mogą wywoływać skurcze macicy. Co więcej, zawarte w popularnych środkach przeczyszczających na bazie kory kruszyny pospolitej czy aloesu antrachinony również mogą wpływać negatywnie na przebieg ciąży. Nie zostało to jeszcze jednak dokładnie zbadane . Jedynie preparaty zawierające jako składnik przeczyszczający liść senesu uznaje się za dopuszczalne dla kobiet w ciąży, ale jedynie wówczas, gdy inne, łagodniejsze i bezpieczniejsze środki (wymienione poniżej) zawiodą. Liść senesu może wywołać biegunkę oraz bóle brzucha, a przy długotrwałym stosowaniu zaburza równowagę elektrolitową.
Znacznie bezpieczniejsze niż preparaty drażniące są środki działające osmotycznie, czyli zatrzymujące wodę w jelicie. Najczęściej zalecana jest laktuloza, choć podawać można równie dobrze sorbitol. Laktuloza to preparat całkowicie bezpieczny, choć nie zawsze wystarczająco silnie działający. Wówczas zalecić można przyjmowanie doustnie parafiny, jednak należy uważać tu na związane z długotrwałym jej przyjmowaniem potencjalne niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, ponieważ parafina ogranicza wchłanianie tych składników z przewodu pokarmowego.
Kolejna grupa bezpiecznych preparatów to środki zwiększające masę stolca dozwolone dla ciężarnych, takie jak psyllium, metyloceluloza czy polikarbofil. Preparaty oparte na tych składnikach nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego i nie działają systemowo.
Gdy domowe sposoby nie pomagają…
Utrzymujące się dłużej niż trzy dni bądź nawracające zaparcia to wskazanie do wizyty u lekarza. Tu we wstępnej diagnostyce ogromne znacznie ma wywiad lekarski i rozróżnienie wspomnianej zmiany regularności i częstotliwości wypróżnień od zaparcia. Istotne jest także ustalenie przyczyny zaparcia – czy chodzi o trudności związane z samym aktem wypróżnienia, których przyczyną są względy anatomiczne i mechaniczne (ucisk macicy i zmiana położenia narządów uciskanych), czy spowolniony pasaż jelitowy.
Oprócz wywiadu lekarskiego zaleca się wykonanie badania per rectum w celu wykluczenia obecności kamienia kałowego w odbytnicy. Ponadto warto wykonać badania krwi w kierunku wykluczenia schorzeń wywołujących m.in. zaparcia (jako objaw nieswoisty). Są to chociażby niedoczynność tarczycy, cukrzyca, hiperkalcemia, hipokaliemia. Jeżeli zaparciom towarzyszą niepokojące objawy, takie jak krwawienie z odbytnicy czy zmiany w okolicy odbytu, wskazane jest wykonanie rektoskopii lub sigmoidoskopii.
Pamiętaj, że zaparcia w ciąży przydarzają się wielu kobietom i zazwyczaj proste zmiany w diecie, zwiększenie aktywności fizycznej i wyższa podaż płynów wpływają zbawiennie na układ trawienny. Nie lekceważ jednak przewlekłych lub nawracających zaparć – lekarz doradzi, co robić, aby uregulować pracę jelit i zapobiec tak nieprzyjemnym konsekwencjom zaparć jak hemoroidy. Więcej o tym, dlaczego nie należy lekceważyć problemu zaparć przeczytacie tutaj.
MAT-PL-2001345-1.0-10.2020
