Wynalezienie dynamitu będzie już na zawsze połączone z nazwiskiem szwedzkiego fizyka Alfreda Nobla. Urodził się on w bogatej rodzinie przedsiębiorców inżyniera Immanuela Nobla i jego małżonki Andriette Ahisell. Gdy miał dziewięć lat, jego rodzina zdecydowała się ze względu na interesy na przeprowadzkę do Sankt Petersburga. Rodzice zapewnili swojemu synowi świetne prywatne wykształcenie, tak że w wieku 17 lat mówił już płynnie nie tylko po szwedzku, lecz także po francusku, niemiecku, angielsku i rosyjsku.
MIŁOŚĆ DO CHEMII
W szkole interesował się głównie chemią, ale również innymi naukami przyrodniczymi. Swoją edukację dokończył w Paryżu i USA. Przełomowym życiowym momentem dla Nobla było spotkanie z chemikiem Ascaniem Sobrerą, który w roku 1847 odkrył ciecz o silnych właściwościach wybuchowych – nitroglicerynę. Bardzo to Nobla zafascynowało, tak że od tego momentu zaczął coraz bardziej interesować się wyrobem substancji wybuchowych, ich bezpieczną produkcją oraz manipulacji nimi.
DYNAMIT ZA ŚMIERĆ BRATA
Gdy jego rodzina wróciła do Szwecji, ojciec założył w Heleneborgu fabrykę nitrogliceryny. Wielki przełom przyszedł we wrześniu 1864, kiedy to w rodzinnej fabryce doszło do kilku eksplozji. W wyniku jednej z nich zginął młodszy brat Alfreda, Emil, i kilku innych pracowników. Nobel obiecał sobie, że oswoi nitroglicerynę i uczyni ją bezpieczniejszą. Mimo że wszystkie próby z tą substancją zostały zakazane, przesunął swoje laboratorium na łódź, którą zakotwiczył na jeziorze Melar.
Czytaj też:
CUDOWNA GLEBA
Nobel zdał sobie sprawę, że do najtragiczniejszych wypadków z udziałem nitrogliceryny dochodziło głównie przy transportach. Zaczął więc eksperymentować z różnymi substancjami w celu jej stabilizacji. Na koniec pomógł przypadek, w wyniku którego nitrogliceryna zmieszała się z innymi znajdującymi się w skrzyniach substancjami. Kolejnym ważnym faktem było to, że w drodze do dzielnicy Krümmel znajdowała się idealna ziemia (tzw. ziemia okrzemkowa).
IDEALNY DLA ROZWOJU
Nobel odkrył mianowicie, że krzemionka ma o wiele silniejsze właściwości absorbujące niż np. piasek. Gdy się ją zmieszało z olejem trakcyjnym, tworzyła gęsty kit, którym można było z łatwością manipulować, przy czym substancja zachowywała swoje właściwości wybuchowe. Następnie Nobel skonstruował detonator, który odpalało się za pomocą sznura. Mieszankę tę zaczął wkładać do małych podłużnych wałeczków. W ten sposób powstał materiał wybuchowy odznaczający się dużo większą odpornością na trzęsienia i zniszczenia niż materiał pierwotny. Składał się on z trzech części nitrogliceryny, dwóch krzemionki i małej ilości sody jadalnej. Ponieważ ciężko go było używać podczas zimnej pogody, zaczęto do niego dodawać niemarznącą mieszankę di-nitro-glycerin lub trinitrotoluen.
PRZEŁOMOWY PATENT
Starania Nobla znalazły swój finał w roku 1867, kiedy to dynamit został opatentowany. Wynalazek odniósł ogromny sukces, a dynamit stał się bardzo poszukiwanym artykułem. Z biegiem czasu otwarto 90 fabryk w ponad 20 państwach, Nobel mógł natomiast rozwijać swoją działalność jako przedsiębiorca. Podczas swojego życia był posiadaczem 355 patentów.
NARZĘDZIE POKOJU
Przy pomocy dynamitu zaczęto wysadzać w powietrze masy ziemi i skał, dokonał się wielki postęp w budowie dróg oraz przebijaniu tuneli. Prace uległy znacznemu uproszczeniu i przyspieszeniu. Dynamit znalazł swoje miejsce również w górnictwie, gdzie ze względu na obecność metanu czy pyłu węglowego używanie innych materiałów nie było bezpieczne. Używano go m.in. na Dunaju lub też do przebicia Tunelu Św. Gottharda w Alpach. Przy jego pomocy powstały również kanały Koryncki, Sueski i Panamski.
KONIEC WOJEN
Nobel myślał, że pomocą swojego wynalazku ukończy wszystkie wojny na świecie. Moje fabryki dynamitu zakończą wszystkie wojny na świecie dużo szybciej niż wszystkie te wasze kongresy – mówił. Tego dnia, kiedy dwie przeciwległe armie zdadzą sobie sprawę, że są w stanie zniszczyć przeciwnika w sekundę, wszystkie cywilizowane narody z przerażeniem odwrócą się od wojny, a następnie rozpuszczą swe armie! To, co się potem stało, było jednak dokładnym przeciwieństwem tej tezy. Armie mogły łatwo sięgnąć po dynamit, a nowy materiał wybuchowy zaczął zabijać i niszczyć wszystko, co stało mu na drodze. Dynamit był używany już w czasie wojny hiszpańsko-amerykańskiej pod koniec XIX stulecia. Były w niej nawet już stosowane dynamitowe działa.
OSTATNIA WOLA
Nobla martwił ten sposób użycie dynamitu. Wpływ na niego miała również jego stara przyjaciółka Bertha Kinska pochodząca ze starego czeskiego szlacheckiego rodu. Stała się ona pacyfistką i angażowała się w pracę w lazaretach. Po raz ostatni spotkała się z nim w roku 1892, kiedy to opowiadała mu o swoich pacyfistycznych aktywnościach i potrzebie pokoju na świecie.
NAGRODY DLA NAJLEPSZEGO Z NAJLEPSZYCH
Prawdopodobnie m.in. dlatego Nobel zdecydował się pod koniec życia, że poświęci wszelki swój majątek na ufundowanie corocznej nagrody za dokonania w takich dziedzinach jak odkrycia naukowe, twórczość literacka czy walka o pokój na świecie. W swej ostatniej woli zaznaczył, że nagroda ta ma być wypłacana wyłącznie z jego testamentu, który powierzył Szwedzkiej Akademii Nauk. Nobel ofiarował na ten cel 32 milionów koron szwedzkich, przy czym nagroda nie jest płacona z odsetek. Nagroda Nobla została po raz pierwszy przyznana w roku 1901, w roku 1968 dołączyła do niej nagroda z ekonomii. Do dziś Nagroda Nobla należy do najważniejszych nagród, które może dostać naukowiec, polityk czy literat.
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
